...บทที่ 2 แนวคิด ทฤษฎี เอกสารและงานวิจัยที่เกี่ยวข้อง...

                    การศึกษาทัศนคติของนักเรียนชั้นมัธยมศึกษาปีที่ 3 ที่มีต่อการเลือกเรียนสายสามัญและสายอาชีพคณะผู้วิจัยได้ศึกษาค้นคว้าเอกสารที่เกี่ยวข้อง แบบสอบถามต่างๆ จากอินเตอร์เน็ต และรายงานการวิจัยต่างๆ โดยนำเสนอตามลำดับหัวข้อ ดังนี้

 1.           แนวคิด

1.1การศึกษาต่อสายสามัญ (ม.4-ม.6)

1.2การศึกษาต่อสายอาชีวศึกษา

1.3แนวคิดเกี่ยวกับการเรียนต่อสายอาชีพ

1.4แนวคิดเกี่ยวกับการเลือกเรียนต่อสายสามัญ

          2.           งานวิจัยที่เกี่ยวข้อง

1. แนวคิด

1.1 การศึกษาต่อสายสามัญ (ม.4-ม.6)

การศึกษาต่อของนักเรียนที่จบชั้นมัธยมศึกษาปีที่ 3 แล้ว มีความสำคัญอย่างยิ่งต่อตัวนักเรียนเพราะนั่นจะเป็นตัวกำหนดอนาคตของเส้นทางอาชีพว่าจะเดินต่อไปในทางใด การศึกษาต่อหลังจากจบชั้นมัธยมศึกษาปีที่ 3 แล้วการเข้าศึกษาต่อในสายสามัญคือ มัธยมศึกษาปีที่ 4 – 6 เป็นการศึกษาในหลักสูตรการศึกษาขั้นพื้นฐาน ในช่วงชั้นที่ 4 เป็นหลักสูตรการศึกษาที่เน้นการศึกษาต่อในสถาบันอุดมศึกษาระดับปริญญาตรีในสาขาวิชาต่างๆ ใช้ระยะเวลาในการศึกษาตามหลักสูตรคือ 3 ปีโดยแบ่งการศึกษาออกเป็นกลุ่มสาระต่างๆ ตามความถนัดและความสนใจของนักเรียน คือ

                1.กลุ่มที่เน้นการเรียนรู้ด้าน วิทยาศาสตร์-คณิตศาสตร์(วิทย์-คณิต)

                2.กลุ่มที่เน้นการเรียนรู้ด้าน ศิลปศาสตร์-คณิตศาสตร์ (ศิลป์-คำนวณ)

                3.กลุ่มที่เน้นการเรียนรู้ด้าน ศิลปศาสตร์-ภาษา (ศิลป์-ภาษา)

                4.กลุ่มที่เน้นการเรียนรู้ด้าน ศิลปศาสตร์-สังคม (ศิลป์-สังคม)

คุณสมบัติ

1.สำเร็จการศึกษาระดับมัธยมศึกษาปีที่ 3 หรือเทียบเท่า

2.เป็นโสด ไม่จำกัดอายุ

3.มีผลการเรียนตามที่แต่ละโรงเรียนกำหนด

 หลักฐานในการสมัครเข้าศึกษา

1.ใบสมัครของโรงเรียนที่จะเข้าศึกษา

2.สำเนาทะเบียนบ้าน

3.สำเนาระเบียนแสดงผลการเรียนหรือหลักฐานแสดงการจบการศึกษาชั้น ม.3 หรือเทียบเท่า

 โรงเรียนที่เปิดสอน

1.โรงเรียนมัธยมศึกษาในสังกัดของสำนักงานคณะกรรมการการศึกษาขั้นพื้นฐาน (สพฐ.)

2.โรงเรียนมัธยมศึกษาภายใต้การกำกับดูแลของรัฐมนตรีว่าการกระทรวงศึกษาธิการ (เช่น โรงเรียนมหิดลวิทยานุสรณ์)

3.โรงเรียนสาธิตของมหาวิทยาลัยต่างๆ สังกัดสำนักงานคณะกรรมการการอุดมศึกษา

4.โรงเรียนเอกชนในสังกัดสำนักงานคณะกรรมการส่งเสริมการศึกษาเอกชน

1.2 การศึกษาต่อสายอาชีวศึกษา

นักเรียนที่จบการศึกษาระดับมัธยมศึกษาปีที่ 3 แล้วมีทางเลือกในการศึกษาต่อทางด้านสายอาชีพอีกทางหนึ่ง นั่นก็คือศึกษาต่อในโรงเรียนอาชีวศึกษา ซึ่งใช้เวลาในการศึกษาตามหลักสูตรประกาศนียบัตรวิชาชีพ (ปวช.) 3 ปี โดยสำนักงานคณะกรรมการการอาชีวศึกษา มีหน้าที่โดยตรงในการจัดการศึกษาวิชาชีพ เพื่อพัฒนากำลังคนระดับกึ่งฝีมือ ระดับฝีมือและระดับผู้ชำนาญการเฉพาะสาขาวิชาชีพ (ระดับเทคนิค) ให้สอดคล้องกับตลาดแรงงาน สภาพเศรษฐกิจ สังคม วัฒนธรรม เทคโนโลยีและสิ่งแวดล้อม สามารถเป็นผู้ปฏิบัติงานหัวหน้างานหรือเป็นผู้ประกอบการ และการประกอบอาชีพอิสระได้โดยเน้นการแก้ปัญหาสร้างองค์ความรู้ในอาชีพ มีบุคลิกภาพ คุณธรรมและเจตคติที่ดี หลังจากศึกษาจบแล้วสามารถศึกษาต่อในระดับประกาศนียบัตรวิชาชีพชั้นสูง (ปวส.) อีก 2 ปี หรืออาจจะศึกษาต่อในระดับปริญญาตรี 4 ปีก็ได้เช่นกัน

 หลักสูตรการศึกษา

เปิดการศึกษาในประเภทวิชาต่างๆ ดังต่อไปนี้

1. ประเภทวิชาอุตสาหกรรม

                1.1 สาขาวิชาเครื่องกล แบ่งออกเป็น สาขางานยานยนต์ เครื่องกลอุตสาหกรรม เครื่องกลเรือ เครื่องกลเกษตร  ตัวถังและสีรถยนต์

                1.2 สาขาวิชาเครื่องมือกลและซ่อมบำรุง แบ่งออกเป็น สาขางานเครื่องมือกล ซ่อมบำรุงเครื่องจักรกล เขียนแบบเครื่องกล ชิ้นส่วนเครื่องจักรกลเกษตร แม่พิมพ์พลาสติก แม่พิมพ์โลหะ

                1.3 สาขาวิชาโลหะการแบ่งออกเป็น สาขางานเชื่อมโลหะ อุตสาหกรรมต่อตัวถังรถโดยสาร

                1.4 สาขาวิชาไฟฟ้าและอิเล็กทรอนิกส์ แบ่งออกเป็น สาขางานไฟฟ้ากำลัง อิเล็กทรอนิกส์ โทรคมนาคม เมคคาทรอนิกส์ เทคนิคคอมพิวเตอร์

                1.5 สาขาวิชาการก่อสร้างแบ่งออกเป็น สาขางานก่อสร้าง โยธา สถาปัตยกรรม เครื่องเรือนและการตกแต่งภายใน สำรวจ

                1.6 สาขาวิชาการพิมพ์ แบ่งออกเป็น สาขางานการพิมพ์

                1.7 สาขาวิชาแว่นตาและเลนส์ แบ่งออกเป็น สาขางานแว่นตาและเลนส์

                1.8 สาขาวิชาการต่อเรือ แบ่งออกเป็น สาขางานต่อเรือโลหะ ต่อเรือไม้ ต่อเรือไฟเบอร์กล๊าส นาวาสถาปัตย์ ซ่อมบำรุงเรือ

                1.9 สาขาวิชาผลิตภัณฑ์ยาง แบ่งออกเป็น สาขางานผลิตภัณฑ์ยาง

2. ประเภทวิชาพณิชยกรรม/บริหารธุรกิจ

                2.1 สาขาวิชาพณิชยการแบ่งออกเป็น สาขางานการบัญชี การขาย การเลขานุการ คอมพิวเตอร์ธุรกิจ ธุรกิจค้าปลีก ธุรกิจสถานพยาบาล การประชาสัมพันธ์ ภาษาต่างประเทศ งานสำนักงานสำหรับผู้พิการทางสายตา

                2.1 สาขาวิชาธุรกิจบริการ แบ่งออกเป็น สาขางานการจัดการความปลอดภัย การจัดการความสะอาด

3.ประเภทวิชาศิลปกรรม

                3.1 สาขาวิชาศิลปกรรมแบ่งออกเป็น สาขางาน วิจิตรศิลป์ การออกแบบ ศิลปหัตถกรรม อุตสาหกรรมเครื่องหนัง เครื่องเคลือบดินเผา เทคโนโลยีการถ่ายภาพฯ เครื่องประดับอัญมณี ช่างทองหลวง เทคโนโลยีศิลปกรรม การพิมพ์สกรีน คอมพิวเตอร์กราฟิก ศิลปหัตถกรรมโลหะ รูปพรรณและเครื่องประดับ ดนตรีสากล เทคโนโลยีนิเทศศิลป์ ช่างทันตกรรม

4. ประเภทวิชาคหกรรม

                4.1 สาขาวิชาผ้าและเครื่องแต่งกายแบ่งออกเป็น สาขางาน ผลิตและตกแต่งสิ่งทอ ออกแบบเสื้อผ้า ตัดเย็บเสื้อผ้า อุตสาหกรรมเสื้อผ้า ธุรกิจเสื้อผ้า

                4.2 สาขาวิชาอาหารและโภชนาการแบ่งออกเป็น สาขางาน อาหารและโภชนาการ แปรรูปอาหาร ธุรกิจอาหาร

                4.3 สาขาวิชาคหกรรมศาสตร์แบ่งออกเป็น สาขางาน คหกรรมการผลิต คหกรรมการบริการ ธุรกิจคหกรรม คหกรรมเพื่อการโรงแรม

                4.4 สาขาวิชาเสริมสวยแบ่งออกเป็น สาขางาน เสริมสวย

5. ประเภทวิชาเกษตรกรรม

                5.1 สาขาวิชาเกษตรศาสตร์แบ่งออกเป็น สาขางาน พืชศาสตร์ สัตวศาสตร์ อุตสาหกรรมเกษตร ช่างเกษตร เกษตรทั่วไป การประมง

6. ประเภทวิชาประมง

                6.1 สาขาวิชาเพาะเลี้ยงสัตว์น้ำ แบ่งออกเป็น สาขางาน เพาะเลี้ยงสัตว์น้ำ

                6.2 สาขาวิชาแปรรูปสัตว์น้ำ แบ่งออกเป็น สาขางาน แปรรูปสัตว์น้ำ การผลิตซูริมิและผลิตภัณฑ์

                6.3 สาขาวิชาประมงทะเล แบ่งออกเป็น สาขางาน ประมงทะเล

7. ประเภทวิชาอุตสาหกรรมท่องเที่ยว

                7.1 สาขาวิชาการโรงแรมและการท่องเที่ยว แบ่งออกเป็น สาขางาน การโรงแรม การท่องเที่ยว

8. ประเภทวิชาอุตสาหกรรมสิ่งทอ

                8.1 สาขาวิชาเทคโนโลยีสิ่งทอ แบ่งออกเป็น สาขางาน เทคโนโลยีสิ่งทอ

                8.2 สาขาวิชาเคมีสิ่งทอ แบ่งออกเป็น สาขางาน เคมีสิ่งทอ

                8.3 สาขาวิชาอุตสาหกรรมเสื้อผ้าสำเร็จรูป แบ่งออกเป็น สาขางาน อุตสาหกรรมเสื้อผ้าสำเร็จรูป

9. ประเภทวิชาเทคโนโลยีสารสนเทศและการสื่อสาร

                9.1 สาขาวิชาเทคโนโลยีสารสนเทศ แบ่งออกเป็น สาขางาน เทคโนโลยีสารสนเทศ

                9.2 สาขาวิชาเทคโนโลยีระบบเสียง แบ่งออกเป็น สาขางาน เทคโนโลยีระบบเสียง

10. หลักสูตรประกาศนียบัตรครูเทคนิคชั้นสูง (ปทส.) 2551

                10.1 สาขาวิชาคอมพิวเตอร์ธุรกิจ วิชาเอก คอมพิวเตอร์ธุรกิจ

                10.2 สาขาวิชาเครื่องกล วิชาเอก เทคนิคช่างยนต์

                10.3 สาขาวิชาเทคนิคการผลิต วิชาเอก เชื่อมและประสาน

                10.4 สาขาวิชาโยธา วิชาเอก เทคนิคโยธา

                10.5 สาขาวิชาไฟฟ้า วิชาเอก เทคนิคไฟฟ้ากำลัง

                10.6 สาขาวิชาไฟฟ้า วิชาเอก เทคนิคไฟฟ้าสื่อสาร

1.3 แนวคิดเกี่ยวกับการเลือกเรียนต่อสายอาชีวศึกษา

สายอาชีพ

ข้อดี คือ ไม่ต้องเรียนสูง ไม่ต้องอดทนต่อการอ่านหนังสือมากเท่าสายสามัญ มีอะไรให้เรียนจากการทำมากมาย มีงานรองรับ ต่อมหาลัยได้
ข้อเสีย คือ งานที่ได้มีจำกัดไม่เปิดกว้างเท่าสายสามัญ เรียนง่ายกว่าแต่การแข่งขันในการทำงานสูง อัตราการแย่งงานดีดีหรือแย่งตำแหน่งสูงมาก
สรุป คือ ไม่ต้องอดทนเรียนวิชายากๆ ขี้เกียจฟังเยอะทำสนุกกว่า เรียนด้วยทำด้วย 3 ปีค่อยต่อมหาลัย แต่ได้งานจำกัดสายไม่กว้างมาก

ข้อดีของการเรียนสายอาชีพที่ทุกคนยอมรับ

   

รูปภาพ ก. เหตุผลที่นักเรียนและผู้ปกครองเลือกสถานศึกษาอาชีวศึกษามากที่สุด 

รูปภาพ ข. จำนวนกว่าครึ่งของกลุ่มตัวอย่างก็มองเห็นข้อดีของสายอาชีพ ดังนี้

รูป ค. สาขาวิชาที่น่าเรียนมากที่สุด 5 อันดับแรก

1.4 แนวคิดเกี่ยวกับการเลือกเรียนต่อสายสามัญ

ข้อดี คือ มีพื้นฐานในการคิดมากกว่า ต่อมหาวิทยาลัยได้มากกว่าเนื่องจากสายวิชาที่ตรงกับมหาวิทยาลัย งานรองรับมากกว่าและเลือกได้หลากหลาย การแข่งขันน้อยกว่า ถึงจะเรียนหนักกว่าแต่ได้งานดีในระดับหัวหน้า มีความก้าวหน้าในสายอาชีพ
ข้อเสีย คือ เรียนหนักกว่า แข่งขันกันมากในระดับนักเรียนเพื่อสุ๋ระดับมหาลัย
สรุป คือ ต้องอดทนเรียนวิชาการ 3 ปีเพื่อได้งานดีดีและรองรับมากกว่าเลือกอาชีพได้เยอะกว่าจากการเรียนในระดับมหาวิทยาลัย มหาลัยเปิดกว้างให้สายสามัญมากกว่า สังคมดีกว่า เจ้าคนนายคนจบสายนี้เยอะกว่า

2.งานวิจัยที่เกี่ยวข้อง

การศึกษา ปัจจัยของนักเรียนที่เลือกเรียนสายสามัญและสายอาชีพ ได้ผลการศึกษา ดังนี้
 มีปัจจัย 3 ด้านคือ
1.ด้านสถานภาพส่วนตัวของนักเรียน ขนาดของครอบครัว การศึกษาสูงสุดของคนในครอบครัวและจำนวนพี่น้องร่วมบิดามารดา
 2.ด้านสถานภาพทางด้านเศรษฐกิจและสังคมของครอบครัว มีตัวแปรที่สำคัญคือ รายได้ของครอบครัว ระดับการศึกษาของบิดามารดาและปัญหาเรื่องค่าใช้จ่าย
 3.ด้านผลสัมฤทธิ์ทางการเรียน
  ความคาดหัวงและโอกาสทางการศึกษาต่อระดับอุดมศึกษา
  พบว่า ผู้สำเร็จการศึกษาระดับมัธยมศึกษาตอนปลายและได้ต่อระดับอุดมศึกษามีร้อยละ 85.4 เพศหญิงได้ศึกษาต่อมากกว่าเพศชายเล็กน้อย หลักสูตรสายสามัญได้ศึกษาต่อมากกว่าสายอาชีพ แผนการเรียนในหลักสูตรสายสามัญ แผนการเรียนวิทยาศาสตร์ ได้ศึกษาต่อมากที่สุด รองลงมาคือ แผนการเรียนศิลป์-ภาษา ศิลป์-คำนวณและแผนการเรียนทั่วไป
ส่วนประเภทวิชาในหลักสูตรสายอาชีพ ประเภทวิชาพาณิชย-กรรม/บริหารธุรกิจ ได้ศึกษาต่อมากที่สุด รองลงมาคือประเภทวิชาช่างอุตสาหกรรม  ศิลปหัตถกรรม/ศิลปกรรมและคหกรรม/คหกรรมศาสตร์  ผู้สำเร็จการศึกษาหลักสูตรสายสามัญจะได้ศึกษาต่อในสถาบันอุดมศึกษาสังกัดทบวงมหาวิยาลัยเป็นส่วนใหญ่และผู้สำเร็จการศึกษาสายอาชีพจะได้ศึกษาต่อในสถาบันอุดมศึกษาสังกัดกระทรวงศึกษาธิการเป็นส่วนใหญ่
นอกจากนี้ผู้สำเร็จการศึกษาส่วนมากจะได้ศึกษาต่อในสถาบันอุดมศึกษาในภูมิภาคหรือที่ตั้งสถานศึกษาของตน

สมนึก กำลังเดช  ได้ศึกษาการศึกษาระดับสายอาชีพสามารถศึกษาต่อได้ถึงระดับสูงสุดเท่ากับการศึกษาสายสามัญ คือ ระดับปริญญาตรี ปริญญาโท ปริญญาเอก ซึ่งเป็นการพัฒนาการศึกษาตามลำดับขั้นสำหรับผู้สนใจศึกษาต่อระดับสูงขึ้นไปเพื่อยกระดับความรู้ความสามารถ นักเรียนที่เรียนจบชั้นมัธยมศึกษาปีที่ 3 สามารถเลือกเรียนได้ทั้งสายสามัญและสายอาชีพปัจจัยที่ทำให้นักเรียนเลือกเรียนระหว่างสายสามัญและสายอาชีพ คือ

1.ด้านสถานภาพส่วนตัวของนักเรียน ขนาดของครอบครัว การศึกษาสูงสุดของคนในครอบครัวและจำนวนพี่น้องร่วมบิดามารดา
 2.ด้านสถานภาพทางด้านเศรษฐกิจและสังคมของครอบครัว มีตัวแปรที่สำคัญคือ รายได้ของครอบครัว ระดับการศึกษาของบิดามารดาและปัญหาเรื่องค่าใช้จ่าย
 3.ด้านผลสัมฤทธิ์ทางการเรียน
นักเรียนสายสามัญเมื่อเรียนจบส่วนใหญ่ก็คิดที่อยากเรียนต่อในระดับอุดมศึกษาทั้งนั้นแต่นักเรียนสาอาชีพบางคนก็อยากเรียนต่อปวส.แต่บางคนก็อาจจะอยากเรียนต่อในระดับอุดมศึกษา จากการศึกษาความคาดหวังและโอกาสทางการศึกษาต่อระดับอุดมศึกษา   พบว่า ผู้สำเร็จการศึกษาระดับมัธยมศึกษาตอนปลายและได้ต่อระดับอุดมศึกษามีร้อยละ 85.4 เพศหญิงได้ศึกษาต่อมากกว่าเพศชายเล็กน้อย หลักสูตรสายสามัญได้ศึกษาต่อมากกว่าสายอาชีพ แผนการเรียนในหลักสูตรสายสามัญ แผนการเรียนวิทยาศาสตร์ ได้ศึกษาต่อมากที่สุด รองลงมาคือ แผนการเรียนศิลป์-ภาษา ศิลป์-คำนวณและแผนการเรียนทั่วไป
ส่วนประเภทวิชาในหลักสูตรสายอาชีพ ประเภทวิชาพาณิชย-กรรม/บริหารธุรกิจ ได้ศึกษาต่อมากที่สุด รองลงมาคือประเภทวิชาช่างอุตสาหกรรม  ศิลปหัตถกรรม/ศิลปกรรมและคหกรรม/คหกรรมศาสตร์  ผู้สำเร็จการศึกษาหลักสูตรสายสามัญจะได้ศึกษาต่อในสถาบันอุดมศึกษาสังกัดทบวงมหาวิยาลัยเป็นส่วนใหญ่และผู้สำเร็จการศึกษาสายอาชีพจะได้ศึกษาต่อในสถาบันอุดมศึกษาสังกัดกระทรวงศึกษาธิการเป็นส่วนใหญ่
นอกจากนี้ผู้สำเร็จการศึกษาส่วนมากจะได้ศึกษาต่อในสถาบันอุดมศึกษาในภูมิภาคหรือที่ตั้งสถานศึกษาของตน